“Evrimsel süreçte ilk başta ağız mı yoksa anüs mü oluştu?” sorusu tartışmalı olsa da eldeki veriler blastopordan ilk başta ağızın ve sonra da ondan anüsün oluştuğunu işaret etmektedir, şöyle ki: 600 myö-günümüz zaman aralığında yaşayan (ilkler hariç) Protostomia kladındaki hayvanların embriyonik gelişimi sırasında hücrelerle dolu yuvarlağımsı embriyo başta hücrelerin kenarlara çekilip içinin boşaldığı blastula evresine geçer sonra blastula bir yerden içe doğru kıvrılır/çöker/oyuklaşarak gastrula evresine girilir sonra da çökmeden dolayı meydana gelen dıştaki açıklığa blastopor yani ilkin-ağız denir, çökmenin içe doğru derinleşip ağızın ters/diğer tarafında ise (bileteral / vücut simetrisi eşliğinde) tekrar çökme oluşur ve buraya da anüs denilir, böylece önce ağız sonra da anüs oluşur. 540 myö-günümüz zaman aralığında yaşayan (ilkler hariç) Deuterostome üst şubesindeki hayvanlarda ise bu durumun tersi olur yani önce anüs sonra da ağız oluşur. “İlkler hariç” kısmını açacak olursak ilk Protostomia ile Deuterostome’ler solucan-benzeri canlılar olup tek deliklerinin bulunduğu yani sadece ağız ve/veya anüs görevi gören tek bir deliğin olduğu (veya sadece ağız, veya sadece anüs, veya hem ağız hem de anüs görevi gören tek bir deliğin olduğu) düşünülmektedir ama başlangıçta ağızımsı bir görevi olan tek bir deliğin olduğu görüşü biraz daha öndedir; Protostamia’lar günümüzde yaklaşık 1 milyon canlı türüne, Deuterostome’ler ise günümüzde yaklaşık 60 bin canlı türüne evrildi. İnsan embriyosunda ilk 4. haftada ağız, 8. haftada ise anüs oluşur.[264]
İnsanın tüm hücreleri 7 senede bir “tamamen” yenilenir.[265] Normalde vücut hücrelerinin çoğu 3 ayda bir yenilenir: Beyin hücreleri birkaç senede bir yenilenir: Bunların dışında kalan az sayıdaki bazı hücrelerin yenilenmesi ise 7 seneyi bulur.[266]
___________________
[262] Figür 133: The Boston Globe, <https://www.bostonglobe.com/rw/Boston/2011-2020/WebGraphics/Ideas/BostonGlobe.com/2012/10/ascent/img/evolution_early_man.jpg> Erişim: 3 Nisan 2019; veya M. Gerhard Buurman vd., “Serial Porsche”, Wissenschaft Künste Medien, Turia Kant, 2015, <https://www.academia.edu/19743118/Serial_Porsche> Erişim: 17 Aralık 2017, s. 26, 34 (Academia).
[263] Figür 134: Nobu Tamura, Deviant Art, <https://www.deviantart.com/ntamura/art/Evolution-project-178230251> Erişimler: 17 Aralık 2017 ve 3 Nisan 2019.
[264] Wikipedia Contributes, “Embryological origins of the mouth and anus”, Wikipedia, The Free Encyclopedia, <https://en.wikipedia.org/wiki/Embryological_origins_of_the_mouth_and_anus>; “Protostome”, <https://en.wikipedia.org/wiki/Protostome>; “Deuterostome”, <https://en.wikipedia.org/wiki/Deuterostome>; “Gastrulation”, <https://en.wikipedia.org/wiki/Gastrulation>; “Blastula”, <https://en.wikipedia.org/wiki/Blastula>; “Kimberella”, <https://en.wikipedia.org/wiki/Kimberella>; “Saccorhytus”, <https://en.wikipedia.org/wiki/Saccorhytus>; “Vetulicolia”, <https://en.wikipedia.org/wiki/Vetulicolia>; Wikipedia Katılımcıları, “Gastrulasyon”, Vikipedi, Özgür Ansiklopedi, <https://tr.wikipedia.org/wiki/Gastrulasyon>; Erişimler: 3 Nisan 2019.
[265] (Birçok ödülü olan bu filmde geçen bir repliktir/sözdür): Richard Schenkman [Yönetmen], “The Man from Earth” [Film], Yapım: Emerson Bixby vd., 2007, <https://www.imdb.com/title/tt0756683/> veya Wikipedia Contributes, “The Man from Earth”, Wikipedia, The Free Encyclopedia, <https://en.wikipedia.org/wiki/The_Man_from_Earth>; Erişimler: 4 Nisan 2019.
[266] Caner Taslaman’ın TV’de söylediği bağlantı bulunup eklenecek.