SİTE DİZİNİNDEKİ 195. KONU
HİNDUİZM PANTEİZMİNDEN VAHDET-İ VÜCUT’A DÖNÜŞÜM
Panteizm; Tek olan Kâinat’ın ruhu olan Tanrı, fizik ve metafizik tüm varlıkları kapsar ve onların her zerresinde vardır, der. Yani her şey Tanrıdır, der. Bu inanç ilk olarak (MÖ 5. binyıldan bu yana) Hinduizm inançlarında görülür.[20] Benzerliğin fazlaca olmasından ötürü -şunu rahatça söyleyebilirim- Hinduizm’in bu düşüncesi, (MS 1000+’dan bu yanaki) Tasavvuf inancına geçmiştir.[21] Başta İran’a sonra Anadolu’ya gelen bu inançla,[20] -yine şunu söyleyebilirim- Tasavvuf’ta “Vahdet-i Vücut” kavramı oluşmuştur. Mevlana, Yunus Emre, Ömer Hayyam gibi isimler bu görüşe sahiptirler.[21] Panteist olgusu Budizm’de kendini gösterir.[20]
İncil’deki Benzerliği-Analizi
İncil: Yuhanna 10:25 İsa onlara şu karşılığı verdi... 30 “Ben ve Baba biriz.” 14:23 İsa ona şu karşılığı verdi... 28 “... Baba benden üstündür.” Bir mi üstün mü, hangisi!..
Elçilerin İşleri 17:22 Pavlus, Ares Tepesi Kurulu’nun* önüne çıkıp şunları söyledi: “Ey Atinalılar, sizin her bakımdan çok dindar olduğunuzu görüyorum. (“Ares Tepesi Kurulu”: Grekçe “Areopagos” -Ares Tepesi-; eski Atinalılar’ın, ilk zamanlarda Ares Tepesi’nde toplanmış, daha sonraları da bu adla anılagelmiş olan ulusal meclisi.) 23 Ben çevrede dolaşırken, tapındığınız yerleri incelerken üzerinde, Bilinmeyen Tanrı’ya diye yazılmış bir sunağa bile rastladım. Sizin bilmeden tapındığınız bu Tanrı’yı ben size tanıtayım. 28 ... ‘O’nda yaşıyor ve hareket ediyoruz; O’nda varız.’ Bazı ozanlarınızın belirttiği gibi, ‘Biz de O’nun soyundanız.’”
Pavlus’tan Korintliler’e Birinci Mektup 12:27 Sizler Mesih’in bedenisiniz, bu bedenin ayrı ayrı üyelerisiniz.
Pavlus’tan Efesliler’e Mektup 2:10 Çünkü biz Tanrı’nın yapıtıyız, O’nun önceden hazırladığı iyi işleri yapmak üzere Mesih İsa’da yaratıldık.
Pavlus’tan Efesliler’e Mektup 4:4-6 Çağrınızdan doğan tek bir umuda çağrıldığınız gibi, beden bir, Ruh bir, Rab bir, iman bir, vaftiz bir, her şeyden üstün, her şeyle ve her şeyde olan herkesin Tanrısı ve Babası birdir.
Pavlus’tan Koloseliler’e Mektup 1:15 Görünmez Tanrı’nın görünümü, bütün yaratılışın ilk doğanı O’dur. 16 Nitekim yerde ve gökte, görünen ve görünmeyen her şey -tahtlar, egemenlikler, yönetimler, hükümranlıklar- O’nda yaratıldı. Her şey O’nun aracılığıyla ve O’nun için yaratıldı. 17 Her şeyden önce var olan O’dur ve her şey varlığını O’nda sürdürmektedir. 18 Bedenin, yani kilisenin başı O’dur. Her şeyde ilk yeri alsın diye başlangıç olan ve ölüler arasından ilk doğan O’dur. 19 Çünkü Tanrı bütün doluluğunun O’nda bulunmasını uygun gördü. 20 Mesih’in çarmıhta akıtılan kanı aracılığıyla esenliği sağlamış olarak yerdeki ve gökteki her şeyi O’nun aracılığıyla kendisiyle barıştırmaya razı oldu.
1:27 ... Sırrın özü şudur: Mesih içinizdedir.
3:11 ... Mesih her şeydir ve her şeydedir.
Yuhanna’nın Birinci Mektubu 3:24 Tanrı’nın buyruklarını yerine getiren Tanrı’da yaşar, Tanrı da o kişide yaşar. İçimizde yaşadığını bize verdiği Ruh sayesinde biliriz.
4:8 Sevmeyen kişi Tanrı’yı tanımaz. Çünkü Tanrı sevgidir. 12 Hiç kimse hiçbir zaman Tanrı’yı görmüş değildir. Ama birbirimizi seversek, Tanrı içimizde yaşar ve sevgisi içimizde yetkinleşmiş olur. 16 Tanrı sevgidir. Sevgide yaşayan Tanrı’da yaşar, Tanrı da onda yaşar.
SİTE DİZİNİNDEKİ 196. KONU
ŞİHİZM – KONFÜÇYÜSÇÜLÜK – TAOİZM
Şunu belirtmeliyimki Taoizm, Konfüçyüsçülük ve Şihizm inançları; Hinduizm’in temel inançlarından doğmuş olup onların benzerleridir / tekrarlarıdır / türevleridir.[22] Bu yüzden bunlara kısaca değinmek gerekirse:
Taoizm: Kurucusu mistik ve panteist olan Çinli bir düşünür Laotse (doğum MÖ ~604)’dir. Kendisinin yazdığı kitapta Tao “Varlık esası, yol, kainatın içinde hareket ettiği yol” anlamlarına gelir. Kitabında şöyle der: “Yer insanların normudur, Gök yerin normudur, Tao Gök’ün normudur, Tao’nun normu ise onun kendi hayatıdır.” Tao; fiilsiz, ezeli ve ebedidir, her yerde vardır ancak bilinmez ve isimsizdir, yaşadığı hiç bir yer/şey yoktur, evren Tao’dan çıkmıştır, her şey ondan geldir, o esastır.[23] Her şey eninde sonunda Tao’ya döner.[24]
Konfüçyanizm: Kurucusu politikacı, öğretmen, vali, bakan olan Çinli bir düşünür Konfüçyüs (doğum MÖ ~550)’tür. Konfüçyüs kitaplarında dinsel şeyler yazmamıştır, o daha çok bu dünyaya yönelik, politika, insan, ahlak alanında yazmıştır: Buna “dinimsi felsefik insaniyet” veya “pratik hayat felsefesi” de denebilir. Tao’ya ve/veya metafiziğe ve ruha inanıyordu. Konfüçyanizm’de “günah, sevap, cennet, cehennem” kavramları yoktur: Hata yapan insan daha sonra doğruluk/iyilik yaparak tekrar dengeye gelir.[24]
Şihizm: Hinduizm ve İslam karışımı bir dini harekettir: Kurucusu Hintli Nanak (doğum MS 1469)’tır: İslam’ın Hindistan’da yayılmasının etkisiyle Nanak İslam’ın vahdaniyet, tek tanrı inancıyla Hinduizm’in maya, nirvana, tenasüh kavramlarını birleştirdi: Hinduizm’deki tanrının tenasühü (avatara) inancını ise reddetti. İnsan Allah’ı tam olarak anlayamaz, o her yerdedir: Kurtuluş ise bu dünya hayatının boş/geçici olduğunun (maya) anlaşılmasıyla başlar, yoksa ruh doğum-ölüm çemberinden kurtulamaz. Dua etmek, suyla temizlenmek, Hindistan-Amritsar şehrine hacca gitmek, ölülerin -Hindu gibi- yakılması gibi ibadetleri mevcuttur.[25] Yani anlayacağınız bu din Hinduizm ile İslam’ın bir karışımıdır.
___________________
[20] Sarıkçıoğlu, ags.de “Hint Dinleri” bölümünü okuduğumuzda Hinduizm’deki panteizm olgusunu görebiliriz.
[21] Üstteki kaynağa baktığımızda Hinduizm ile -genel- Tasavvuf’un birbirine benzediği aşikardır. Bu zaten görünen bir şeydir ayrıca hiçbir inanç yoktur ki kendinden önceki inanç(lar)la etkileşmesin.
[22] Yine üstteki “Hint Dinleri” ve “Uzak Doğu Dinleri” bölümlerini okuduğumuzda bunu anlayabiliyoruz.
[23] Ags., <http://www.darulkitap.kuranikerimde.com/tarih/v2/es-dinlertarihi/index.htm#_Toc148194682> “Taoizm” bölümü.
[24] Ags., <http://www.darulkitap.kuranikerimde.com/tarih/v2/es-dinlertarihi/index.htm#_Toc148194683> “Konfüçyanizm” bölümü.
[25] Ags., <http://www.darulkitap.kuranikerimde.com/tarih/v2/es-dinlertarihi/index.htm#_Toc148194659> “Sihizm” bölümü.