Konu 184: MISIR MİTOLOJİSİ; YARATILIŞ, ATUM, RA, OSİRİS, PTAH VE DİĞER TANRILAR VE DE KALP-RUH-AKIL-SÖZ BAĞLANTISI

 

Kadim (Eski/Antik) Mısır yazıyı MÖ 3. binyılda Sümerlerden aldı. Mısır’da her firavun birer Tanrıydı yani Tanrı’nın dünyadaki insan görünümüydü. Firavunlar yeryüzünde sözde ölse bile aslında piramitlere gömülerek gökyüzüne yükselmekle beraber ölümsüz oluyorlardı. MÖ 2.300 yılına kadar olan sürede dinsel olgular geliştirildi, bundan sonraki süreçte bu olgular pek değişmedi. Bu olgular; Ra, Osiris ve Horus Tanrıları etrafında toplanıyordu. Mısır’ın dinsel ve kültürsel külliyatının kökeni; MÖ 2.500’lerdeki Piramit Metinleri’ne, MÖ 2.300’lerdeki Lahit Metinleri’ne ve MÖ 1.500 sonrasındaki Ölüler Kitabı’na dayanmaktadır.

Mısır Mitolojisi’nde yaratılışın başlangıcı, uçsuz bucaksız Su’dan çıkmaktadır. Su’dan çıkan farklı öyküler mevcuttur; ilk kara kütlesini, hayatı ve ışığı da doğurmuştur. Yine Su’dan çıkan “Işık Kuşu’nu barındıran ezeli yumurta” veya Çocuk Güneş’i taşıyan Nilüfer Çiçeği’nden ilk yaratılma olmuştur.

Atum en üstün ve gizli Tanrıdır: Sembolü yılandır. Ra (Re, Güneş) ise görünür bir Tanrıdır. Atum ile Ra aslında aynı Tanrılardır. Khepri, doğan güneş; Re, tepedeki güneş; Atum, batan güneş olarak Güneş’in 3 halini ifade eder. Khepri-Re-Atum Tanrısı, ilk Tanrı çiftini yaratır, bunlar Şu (Hava) ve Tefnut’tur. Bunlar da; Geb (Yer) Tanrısı ile Nut (Gök) Tanrıçası’nı doğurur. Geb ve Nut’un birleşmesiyle; Osiris, İsis, Seth ve Nephtys Tanrıları oldu. İlk 8 Tanrı, ilk insan olan Kutsal Çocuk’u doğurdu.[25]

 

“Ölüler Kitabı”, Ani’nin papirüsü (çerçeve 3), Mısır, MÖ 1250. (British Müzesi). Yargı Salonu’nda Ani’nin yargılanması. Ani / Any firavunun katibi, Mısırlı resmi yetkili ve hattat / yazardır. Aşağı ortadaki dengenin / terazinin sol kabında / kefesinde Ani’nin kalbi, sağda ise gerçeğin ve düzenin ilahi kişileştirilmesi Maat’ı temsil eden tüy vardır. Terazinin üstündeki Thot’un maymun formudur / avatarasıdır. Terazinin alt/iç sağında çakal başlı insan vücutlu Anubis, terazinin dengesini ayarlıyor. Hemen sağında tanrıların yazıcısı/katibi ibiş başlı Thoth, Ani’nin sorgulanmasından çıkan sonuçları not ediyor. Hemen sağında timsah başlı, aslan ön ve su aygırı arka vücutlu bir canavar; Ani’nin testi geçemediği takdirde kalbini yemek için hazır bekliyor. Yukarıda; Mısır’ın en büyük tanrıları tahtlarda oturuyor ve yargı sonucunun sunulmasını bekliyor, sağdan sola: Ra-Horakhty, Atum, Shu, Tefnut, Geb, Nut, İsis ile Nephthys, Horus, Hathor ve tanrılar vasıtasıyla katılan ilahi / kutsal / harika / tanrısal sözü temsil eden Hu (divine word) ve sezgi / algılama / idrak / kavramayı temsil eden Sia (perception). Dengenin solunda sorgu/dava işlemlerini gözetmen olarak takip eden Shay (Kader) tanrısı ve iki doğum tanrıçası Renenutet ve Meskhenet bulunur. Dengenin iç solunda; Ani’nin ruhu veya ‘ba’ kuşu, ölümden sonra mezarın / lahitin içinde ve dışında özgürce hareket etmesine ve isteklerine imkan sağlayacak / izin verecek olan tapınak biçimli bir yapının üstünde -denge/yargı Ani lehine karar verirse serbest bırakılmaya hazır bir şekilde- duruyor. En sol altta ise Ani ve eşi Tutu bu zorlu yargılanmayı / toplantıyı saygıdan eğilerek alçak gönüllü bir heyecanla izlemeye geliyorlar. Ani kalbine Ölüler Kitabı’ndaki büyülü sözleri fısıldıyor / gönderiyor ve onun için her şey yolunda gidiyor, öbür hayat için nitelikli olduğu anlaşılıyor.[26]

MÖ 2700’lerde metinlerde “Ptah” adında bir Tanrı göze çarpar. Bu Tanrı Mısır Mitolojisi’nin en büyük Tanrısıdır. Atum sadece ilk Tanrı çiftini yaratır; sonrasındaki Tanrıları, dünyayı ve insanları yani her şeyi yaratan Ptah Tanrısı’dır. Orijinal metin şudur: “Atum’un görüntüsü altında kalp (=ruh) olarak tecelli eden, dil (=söz) olarak tecelli eden, çok eski Tanrı Ptah’tır…” Ptah her şeyi, ruhuyla ve sözüyle yaratmıştır. Mısır’da kalp, ruh anlamına geliyordu aynı zamanda “Düşüncenin Merkezi” idi. Ayrıca Mısır yazılarında Tanrıya şu şekilde seslenilir “Kalbime gerçeği ver!”. İncil’de, her şeyin “Söz” ile yaratılması yazmaktadır. Kur’an’da “Kalple düşünme” ve “Kalple görme” ve de “Kalp gözü” kavramları yazmaktadır. Anlaşılıyor ki Mısır Mitolojisi, İncil ve Kur’an’da devam etmiştir.[25]

Tevrat, İncil ve Kur’an’daki Benzerliği-Analizi

Tevrat: Yasa’nın Tekrarı 10: 16 Yüreklerinizi Rab’be adayın…

İncil: Matta (Kısaltma: 13:14 Yeşaya’nın -Tanah’taki Yeşaya 6:10- peygamberlik sözleri) 13:15 ‘… Kulakları duymasın, yürekleri anlamasın ve bana dönmesinler. Dönselerdi, onları iyileştirirdim.’  Yuhanna 12:40 (Aynı) “Tanrı onların gözlerini kör etti ve yüreklerini nasırlaştırdı. Öyle ki, gözleri görmesin, Yürekleri anlamasın ve bana dönmesinler.
Luka 22:3 Şeytan, … İskariot’un yüreğine girdi.
Pavlus’tan Romalılar’a Mektup 10:6-7 İmana dayanan doğruluk ise şöyle diyor: “Yüreğinde, ‘Göğe -yani Mesih’i indirmeye- kim çıkacak?’ ya da, ‘Dipsiz derinliklere -yani Mesih’i ölüler arasından çıkarmaya- kim inecek?’ deme.” 8 Ne deniyor? “Tanrı sözü sana yakındır, Ağzında ve yüreğindedir.”
Pavlus’tan Korintliler’e İkinci Mektup 3:15 Ne var ki, bugün bile Musa’nın yazıları okunduğunda yüreklerini bir peçe örtüyor.

Kur’an: Taha 25 [Musa] Dedi ki: ‘Rabbim, benim göğsümü aç.’ 26 ‘İşimi kolaylaştır.’ 36 (Allah) Dedi ki: “Ey Musa istediğin sana verilmiştir.”

___________________
[25] Mircea Eliade, “Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi”, Cilt 1: Taş Devrinden Eleusis Mysteria’larına, Çeviri: Ali BERKTAY, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2003, s. 112-146.
[26] British Museum, “Ölüler Kitabı“, Ani’nin papirüsü (çerçeve 3), Çeviren: Alper Çadıroğlu,<http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?assetId=684647001&objectId=113335&partId=1> ET: Mayıs 2018. (Buradaki açıklamayı kelimesi kelimesine -kelimelerin tüm diğer anlamlarına bakarak ve kullanarak- özenle çevirdim: Çeviride ayrıca linkteki “Associated names” başlığı altındaki bahsi geçen isimlerin açıklamalarından da faydalandım.)