Hz.Musa gerçekte kimdir, efsaneleri nereden alındı?
MÖ 1310 civarlarında yaşamış Mısır Generali Mose (veya Ra-Messu, firavun olduktan sonra 1. Ramses olarak anılır), ilerleyen tarihlerde İsrail-Filistin bölgesinde Hz. Musa’ya dönüşmüştür.[16] Antik Mısır dilinde “Mes-Mess” oğul/çocuk anlamına gelirdi: Thut-mosis, Ra-mosis/Ramses gibi firavun isimleri Thut’un oğlu, Ra’nın oğlu anlamlarındaydı. Mes/Mosis’in bölge ve çevre dillerde “Moşeh, Mō(y)sēs, Moses, Moşe, Mōşēh, Mōusēs” gibi varyantları vardı. Bu nedenlerden ötürü “Musa” adının Mısır’dan olduğu kuvvetle muhtemeldir.[17]
Hz. Musa’nın hayat hikayesi, Antik Yunan-Roma Mitolojisi’ndeki Şarap Tanrısı Bacchus (Dionysus) ile benzerlik göstermektedir. Bacchus da suda bir sepet içinde bulunur, Kızıldeniz’i yararak geçer, yasalarını taş levhalara yazar ve ordusunda ateşten sütunlar vardır. (Mısır Mitolojisi’nde firavunun Kızıldeniz’i yarması efsanesi ve Yunan-Roma Mitolojisi’ndeki bu anlatımlar Hz. Musa’dan öncedir.)[16]
Tevrat’taki Benzerliği-Analizi
Tevrat: Mısır’dan Çıkış 13:17 Firavun İsrailliler’i salıverdi… 13:22 Gündüz bulut sütunu, gece ateş sütunu halkın önünden eksik olmadı.
Hz. Musa Semavi Dinler’de MÖ 1200’lerde yaşadığı iddia edilse de aslında; MÖ 580’lerdeki Babil Kralı Nabukadnazar’ın Yahudileri Babil’de esaret altında tutması sonucu, Yahudilerin Musa hikayesini ortaya çıkardığı görülmektedir. Bu sırada yaşayan Akad Kralı 1. Sargon’un hayat hikayesi de Musa’nın hikayesine benzemektedir.
MÖ 3000’lerde, Hint destanı Ramayana’nın kahramanı Rama, halkını Orta Asya’dan Hindistan’a göç ettirmiştir. Musa gibi halkını çölden geçirmiş ve topraktan kaynak sular çıkartmıştır. Yine Rama, Musa gibi yasa koyucudur ve bulaşıcı hastalıkları iyileştirir.[16]
Kur’an’daki Benzerliği-Analizi
Bakara 60 (Yine) Hatırlayın; Musa kavmi için su aramıştı, o zaman biz ona: ‘Asanı taşa vur’ demiştik de ondan on iki pınar fışkırmıştı.[18][19]
___________________
[16] Gürsan, age., s. 28-44.
[17] İbrahim Usta, “Kur’an-ı Kerim’de Semitik Kökenli Özel İsimler“, TURAN-SAM: Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 14, İlkbahar 2012, <http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423931506.pdf> Erişim: Nisan 2018, s. 188.
[18] “Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Anlamı: Meal ve Sözlük”, Meali Hazırlayan: Ali Bulaç, Bakış Yayınları, İstanbul 1985. (Kur’an maddeleri buradan alınmıştır.) (Bu meal Milli Eğitim Bakanlığı’nın 18.11.1985 tarih ve 2199 sayılı Tebliğler Dergisi’nde tavsiye edilmiştir.) (Bu meali seçmemin nedeni diğerleri gibi “anlam tercümesi” olmayıp “kelimesi kelimesine” tercüme ettiği içindir: Diyanet İşleri Başkanlığı meali de dahil diğer çoğu mealde Kur’an’da olmayan sonradan eklenen ve sonradan eklenildiğini belirtmeyen açıklama şeklindeki kelime, kelime grupları ve sözler vardır: Sonradan eklendiğini parantez içinde belirttiği için bu meali analizde daha uygun gördüm.)
[19] Tevrat, İncil ve Kur’an maddelerinde -diğer dini inançlarla bağlantı/benzerlik kurulabilecek yerlerin ve/veya- önemli/anlamlı görülen söz ve/veya söz gruplarının altı çizilmiştir.