Bazıları Akhenaton’u (MÖ ~1380) Hz. İbrahim’e benzettirebilme çabasındadır (bk. 202. Konu). Bazı görüşler; MÖ ortalama ∼1800 yılları civarında yaşadığını öne sürer.[47] Şimdi bunun üzerinden gidelim: MÖ 2200-1600 yılları arasında Babil’de tek Tanrılaştırılmaya çalıştırılan Marduk Tanrısı vardır. Marduk, binlerce Tanrıdan sadece birisidir.[48] Hesaplamalara göre dünyada yaşayan ~4300 tane farklı dini inanç grubu vardır.[49][50][51] Dünyada günümüzde yaşayan / konuşulan yaklaşık 7000 dil vardır.[51] Görüşüme göre, bu 7000 dil için 7000 “kendileşmiş” din ve/veya tanrı da olabilir.
• Marduk’un diğer adları; Tammuz, Baal, Bel, Bil’dir. O; bitki, bereket, güneş vb. Sümer-Babil Tanrısı’dır.[48] Bir ay ismi olan T(e)mmuz[52][53] kelimesi, Dumuzi ve T(a)mmuz[54][55] Tanrı isimleriyle köken olarak aynıdır[52][53]. Temmuz sözcüğü; Akadca Tammuz’dan, o da Sümerce Dumuzi’den alıntıdır.[53] Sümer’de kral / bereket / çoban tanrı Dumuzi, ana tanrıça İnanna’nın kocasıdır. Dumuzi tarihte ölüp dirilen ilk tanrıdır. Dumuzi’nin varyantları şunlardır: Akadlar’ın Tammuz’u, Mısır’ın Osiris’i, Babil’in Baal’i, Fenikeliler’in Adonis’i, Hititler’in Kumarbi’sidir. Bu tanrıların hepsi sonbaharda ölür, ilkbaharda yeniden doğar. Böylelikle mevsimsel döngü ve canlıların devinimi taklit edilir.[54] Görüşüme göre İsa’nın yeniden doğuşu/dirilmesi; bu “ölüp dirilme” kültünün devamıdır / varyantıdır. Yunan’ın Dionysos’u da ölüp yeniden dirilir[54]. İslam’dan önce Mekke’de/Kabe’de bulunan büyük tanrılarından -ki kimi zaman en büyük olan Hübel-[56] veya Hu-baal / Hubal, Baal’den gelir[57]. Amr b. Luhay ve sonraki dönemlerde Mekkelilerin en büyük tanrısı/putu Kabe’deki Hübel’dir. Hübel = Ha-Ba’l = Bel.[56] İsrailoğulları MÖ 1.200’lerde Kenan’a yerleştiklerinde buradaki halkların büyük tanrısı “Baal”di. Eski Ahit’te Yahve’nin rakibi olan tanrı “Baal”dir. Baal’in Arabistan’daki varyantı Hubel / Hu Baal = Yüce Baal’dir: Afrika’daki varyantı / benzeri / aynımsısı ise Hannibal = Baal’in gözdesi’dir.[57] Yorumuma göre Türkçe’deki “domuz” kelimesi de Sümerce’deki “Dumuzi”den geliyor olabilir.
• İbrahim, Çoktanrılığa karşı Tektanrı görüşünü söyleyen ilk kişi değildir. Zaten yaşadığı Babil’de (veya buralarda yaşadığı zaman) kendisi doğmadan önce Tektanrı kavramı vardı.[48] Görüşüme göre belki bundan etkilenmiş de olabilir.
• Bu Tektanrı da Çoktanrılardan biri olan Marduk’un Babil şehrinde Tektanrı olarak görülmesiydi. Her şehrin baş bir Tanrısı olurdu. Yani Çoktanrılılık içinde, şehirsel (veya ülkesel veya dünyasal) olarak Tektanrı yaratma çabası vardı.[48] Görüşüme göre, eğer İbrahim’in bir şekilde yaşadığına ikna olursak (ki zor), İbrahim’in bir şehrin baş Tanrısı olan Marduk’u Tektanrılaştırmaya çalışan öncü bir kişi veya var olan bu olguyu devam ettirmeye çalışan bir din adamı olabileceğini görürüz! Yani günümüz Semavi Dinler’deki Tanrı-Allah kavramını değil, Marduk’u Tek Tanrı yapmaya çalışan -veya var olan bu olguyu geliştirmeye çalışan- bir kişiyi görürüz!..
___________________
[47] Bu sitedeki yazıma bk. (Dizin 243).
[48] Bu sitedeki yazılarıma -Marduk hakkında daha fazlası için- bk. ve ayrıca bk.
[49] Adherents.com (y.y.), “Major Religions of the World Ranked by Number of Adherents“, How is the size of a religion determined for the purposes of this list?, (t.y.) <http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html#Size> Erişim: Nisan 2018: (Yalnız burada doğrudan din sayısı değil; dinler ve alt grupları / mezhepleri / yakınsal inançları da dahil bir sayı verilmiş. Benim tahminime göre şu an yaşayan ana din sayısının toplamı 50 civarı olabilir. Gelmiş geçmiş dini inanç ve tanrı sayısı ise epey fazladır.)
[50] Stephen Juan, “What are the most widely practiced religions of the world?“, The Register, 6 Ekim 2006, <https://www.theregister.co.uk/2006/10/06/the_odd_body_religion/> Erişim: Nisan 2018.
[51] Zeynep Pınar Can, “Endangered Languages of the Caucasus and Beyond“, (Editörler: Ramazan Korkmaz ve Gürkan Doğan, Leiden, Brill, 2017), Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten, Cilt: 65, Sayı: 1, Ocak 2017, <http://dergipark.gov.tr/download/article-file/399838> Erişim: Nisan 2018, Sayfa: 231.
[52] Muazzez İlmiye Çığ, “İnanna’nın Aşkı: Sümer’de İnanç ve Kutsal Evlenme“, Kaynak Yayınları, 1. Basım, İstanbul, Kasım 1998, Sayfa: 9, 17.
[53] Sevan Nişanyan, “Temmuz”, Nişanyan Sözlük, 22 Eylül 2017, <http://www.nisanyansozluk.com/?k=temmuz&view=annotated> Erişim: Nisan 2018.
[54] Cengiz Çetin, “Anadolu’da Bereket Kültü ve Anadolu Türk Köylüsü Seyirlik Oyunlarına Yansımaları“, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt: 46, Sayı: 1, 2006, <http://www.dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/1510/955> Erişim: Nisan 2018, s. 195.
[55] Age., s. 193 ve Elif Ersoy, “Lâle Üzerine Notlar“, Anadolu Aydınlanma Vakfı, (t.y.)<http://www.anadoluaydinlanma.org/Yazilar/lale.pdf> Erişim: Nisan 2018, s. 2: Dumuzi = Temmuz veya Tammuz, Türkçe’de Temmuz demektir.
[56] Mehmet Mahfuz Söylemez, “Cahiliye Arap İnancında Putların Yeri“, Milel ve Nihal Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 1, Ocak 2014, <http://dergipark.ulakbim.gov.tr/milel/article/view/5000198395/5000171413> Erişim: Nisan 2018, s. 12, 15, 36.
[57] Kürşat Haldun Akalın, “Yahve ve Kenan Tanrıları“, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 1, Haziran 2012, <http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423867043.pdf> Erişim: Nisan 2018, s. 85, 102.