Konu 292-293: 1- ŞAMANİZM VE 2- MAYALAR HAKKINDA SEÇİLMİŞ BAZI BİLGİLER

SİTE DİZİNİNDEKİ 292. KONU
ŞAMANİZM HAKKINDA SEÇİLMİŞ BAZI BİLGİLER

Şamanizm: MÖ 30 binlere kadar geri götürülebilen ve ilerleyen süreçleri kapsayan, MÖ 2. ve 1. bin yıllarda zirveye ulaşan, daha çok Asya kökenli; dinsel, büyüsel, danssal gibi kavramları içinde barındıran bir olgu / kült / gelenek-kültür bütünüdür. Şamanizm, dünyadaki en eski ilkel inançları kapsar. Şamanizm içerisinden seçilmiş bazı düşünüşler şunlardır: Totem gibi her nesnede ruh vardır. Dans edilerek transa geçilir. Transta insan ruhu öte-âleme gider. Ruh öte- âlemde bir ırmağı geçerek cennete ulaşır. Ölüm, Tanrı’nın bir iple öte-âleme çekmesidir. Kimi zaman uyuşturucu ve “kötülük” serbesttir.[1] Kur’an’daki Benzerliği-Analizi Kur’an’da ırmak ve cennet tabirleri, Şamanların inanışlarına benzemektedir. Kur’an’da, Tevbe Sûresi’nin 72. Ayet’inde; “…altından ırmaklar akan cennetler…”[2][3]

 

Altaylar-Karakol’da bulunan mezar levhası üzerindeki Şaman tasviri, MÖ ∼2000.[4]
Şamanların giydiği “Manyak” adlı kostüm (Şaman giysilerine manyak denilirdi) (Musée du Quai Branly – Jacques Chirac)

 

 

SİTE DİZİNİNDEKİ 293. KONU
MAYALAR HAKKINDA SEÇİLMİŞ BAZI BİLGİLER

Mayalar ve kökenleri MÖ 12 bin ile MS 900 arasını kapsar. Yaklaşık 12.000 yıl önce Orta Amerika’ya Sibirya’dan göç eden insanların oluşturduğu bir gruptur. Dinleri Çoktanrılı, dualist ve gökyüzü cisimlerini ilahlaştırma olarak çeşitlilik göstermiştir. Çoktanrılılık kapsamında “Hunab ku” Tanrısı; yaratan, var eden ve mutlak olandı. Yanı sıra diğer Tanrılar da vardı. Ruh kavramı vardı, Ruhun diğer ismi “Way” idi. Ruh öte-âlemde bir ırmağı geçerek cennete ulaşır, inanışı mevcuttur. Ölüm: Tanrı’nın bir iple öte-âleme çekmesidir. Maya Şamanizmi, Asya Şamanizmi ile benzerlik göstermektedir. Farklı bir husus olarak Asya Şamanları transa geçmeden önce uyuşturucu kullanmazlardı ama Maya Şamanları kullanırdı. İlk Mayalarda kurban töreni yoktu, sonradan oluştu ve kurban edilen insanların çoğu öldükten sonra daha iyi olacaktı: Ölümün ardından güneşe eşlik edecekti ve tekrar dünyaya gelerek imrenilecek güzellikte bir hayat sürecekti: Bu tip düşünceler sonucu gönüllü kurbanlar çoğunluktaydı. Mayalarda Top Oyunu: Duvara asılan çembere, kauçuktan yapma top kemer; diz, omuz ve ellerle atılırdı. Mayalardaki dikilitaşlar, günümüz mezar taşlarının kökenlerindendir. MÖ görülen bu dikilitaşlar üzerinde soy ağaç çizelgeleri vardı. Günümüz mezar taşları ve dikilitaşlar birbirlerine benzemektedir. Bu topluluk MÖ 600’lü yıllarda yükselişe geçmiştir. Bu tarihlerde İleri bir uygarlık düzeyindeydiler.[5]

___________________
[1] Wikipedia Contributes, “Shamanism”, Wikipedia, The Free Encyclopedia, <https://en.wikipedia.org/wiki/Shamanism> Erişim: 2011 ve 2017.
[2] Tevrat, İncil ve Kur’an maddelerinin tamamı yazar tarafından eklenmiştir.
[3] “Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Anlamı: Meal ve Sözlük”, Meali Hazırlayan: Ali Bulaç, Bakış Yayınları, İstanbul 1985. (İstisna olarak metin içinde veya dipnotta nereden alındığı belirtilmiş olanların dışında belirtilmemiş tüm Kur’an maddeleri buradan alınmıştır.) (Bu meal Milli Eğitim Bakanlığı’nın 18.11.1985 tarih ve 2199 sayılı Tebliğler Dergisi’nde tavsiye edilmiştir.) (Bu meali seçmemin nedeni diğerleri gibi “anlam tercümesi” olmayıp “kelimesi kelimesine” tercüme ettiği içindir: Diyanet İşleri Başkanlığı meali de dahil diğer çoğu mealde Kur’an’da olmayan sonradan eklenen ve sonradan eklenildiğini belirtmeyen -belirtse dahi bazını belirtip bazısını belirtmeyen- açıklama şeklindeki kelime, kelime grupları ve sözler vardır: Sonradan eklendiğini -veya sonradan eklenilen her şeyi- parantez içinde belirttiği için bu meali analizde daha uygun gördüm.)
[4] Sibel Kılıç, “Türk Şaman Giysilerine Semantik Yaklaşım”, ZfWT: Zeitschrift für die Welt der Türken, Cilt: 2, Sayı: 1, 2010, <http://dieweltdertuerken.org/index.php/ZfWT/article/viewFile/99/sibel_kilic> Erişim: Temmuz 2018, s. 315.
[5] Vikipedi Katılımcıları, “Maya Uygarlığı”, Vikipedi, Özgür Ansiklopedi, <https://tr.wikipedia.org/wiki/Maya_uygarlığı> Erişim: 2011 ve 2017.